İş stresi və mübarizə üsulları (hissə 1)
Stress, insanın öhdəsindən gəlmə yollarını çətinləşdirən xarici amillərə verdiyi cavab olaraq adlandırıla bilər. Müəyyən bir səviyyədə olduqda, insanı həvəsləndirən və təhdid edən amillər qarşısında ehtiyat tədbirləri görməyə məcbur edən bir rol oynaya bilər. Ancaq həddindən artıq və ya xroniki vəziyyətdə psixoloji və ya bioloji aşınmaya səbəb ola bilər və müxtəlif psixiatrik problemlərə səbəb ola bilər.
Gündəlik həyatımızın vacib bir hissəsi iş yerindədir. İşdəki stres mütləq iş şəraiti ilə əlaqəlidir. Bununla birlikdə fərdi amillər; fərdi xüsusiyyətlərlə əlaqədar streslə mübarizə aparma yolları, ailə həyatı və ya digər sosial dəstək mənbələri, həyatın digər sahələrində görülən rollarda çətinliklər iş stresinə təsir edir. Digər tərəfdən, iş yerində yaşanan stress insanın digər yaşayış sahələrində də özünü göstərir. İş şəraitinə müəyyən dərəcədə nəzarət edə bilərik. Buna görə də, çətin şəraitdə də yeni hədəflər qoymaq əvəzinə, əvvəlcə bu şərtlərin öhdəsindən gələ biləcəyimiz fikri üzərində dayanmalıyıq.
İş stresinin simptomlarına məhəl qoymamaq daha ciddi zehni və fiziki problemlərə səbəb olur. Narahatlıq, yuxusuzluq, sosial qapalılıq, narahatlıq və yuxu problemləri, alkoqol və ya uyğun olmayan dərmanlarla mübarizə və əlavə problemlər, baş ağrısı və həzm sistemi kimi fiziki şikayətlər iş stressinin ümumi yansımasıdır. Ehtiyat tədbiri görülməməsi, xüsusən də fərdi xüsusiyyətlər meylli olduqda (məsələn, həyəcanlı, mükəmməlliyə meylli, qapalı, yeni təcrübələrə açıq olmayanlar) tükənmə sindromunun inkişafına səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə bir insan özünü qeyri-kafi, dəstəksiz və etibarsız hiss edir. İşə həssaslaşma, işə getmək istəməməsi, iş səmərəliliyinin azalması, dözümsüzlük baş verir. Tükənmə ailədə və ictimai həyatda əks olunur. Depressiya və narahatlıq iş stresinin qarşısını almaq üçün tədbirlər görülməməsi səbəbindən də inkişaf edə bilər.
İnsanın zehni sağlamlığına və beləliklə ailə və sosial həyatına təsir edə bilən iş stresinin qarşısının alınması üçün peşəkar yardımın bəzi üsullarına ehtiyac duyulur. Bəzən sadə tədbirlər böyük problemlərin qarşısını almaqda kömək edir.
Belə bir vəziyyətlə üzləşdiyinizi düşünürsünüzsə;
1) İişə başlamaq üçün lazım olduğunuz vaxtdan daha erkən gedin. Gündəlik işlərin və ya intensivliyin artacağı bir mühitdə bir müddət sakitlik motivasiyanızı artıracaqdır.
2) İşə yuxunuzu almadan getməyin. Keyfiyyətli yuxu, streslə mübarizə və fikir cəmləmə üçün vacibdir.
3) Özünüzə qayğı göstərmək həyat tərzinizi dəyişdirmək demək deyil. Düzgün qidalanma və idmanla məşğul olmaq gündəlik həyatda özünüzü enerjili hiss etməyə və problemlərlə məşğul olmağınızda sizə güc verəcəkdir.
4) İş stresindən uzaqlaşmaq ümidi ilə müntəzəm alkoqol istifadəsi yuxu ritmini pozur və günə başlamağı çətinləşdirir. Bu, alkoqoldan asılılıq üçün risk yaradır. Eyni şəkildə, streslə əlaqəli yuxu problemləri və ya narahatlıq üçün peşəkar yardım olmadan istifadə olunan dərmanlar gün ərzində artan narahatlığa və səmərəliliyin azalmasına səbəb ola bilər. Dərman ehtiyaclarını qiymətləndirmək üçün psixiatrınızla məsləhətləşməlisiniz.
5) Yalnız işə diqqət etməklə öz fiziki və zehni ehtiyaclarınıza laqeyd yanaşmayın. Ruhunuzun qidalanması lazımdır. Yalnız işə yönəlmiş bir həyat ruhunuzu bəsləmir. Ailənizi və dostlarınızı işə həsr etdiyiniz vaxtla tarazlaşdırmalısınız. Sevdiyiniz insanlarla effektiv ünsiyyətin həyatın bütün sahələrinə müsbət təsir edəcəyini unutmayın.
Madalyon Psikiyatri Merkezi
Dr. Şebnem Gelişen
mənbə: kobitek.com